JUBELJAAR 2025
We zijn allen “Pelgrims van Hoop”
Als je in het woordenboek ‘pelgrim’ opzoekt, staat er ‘bedevaartganger’ achter als uitleg. Een pelgrim is dus iemand die een (voet)reis maakt naar een heilige plaats. In dit jubeljaar nodigt paus Franciscus ons uit om naar Rome te pelgrimeren om door één van de heilige deuren van de vele kerken, kathedralen of basilieken te stappen. In de pauselijke bul waarin hij het heilig jaar afkondigt, focust de paus echter meer op ‘hoop’ dan op het pelgrimeren. En misschien heeft hij nog gelijk ook …
Een pauselijke wat?
Een ‘bul’ is een officieel document waarin een paus bijzonder nieuws meldt. Ook vorsten en universiteiten kunnen bullen uitvaardigen. Exhortaties of encyclieken die de paus schrijft, zijn voorbeelden van pauselijke bullen. Het woord bul komt van het Latijnse bulla, wat loden (of gouden) zegel betekent. Het mag duidelijk zijn dat het hier niet over zomaar een brief of mailtje gaat.
Op 9 mei, Hemelvaartsdag 2024, werd door het Dicasterie van de Communicatie (een soort ministerie van het Vaticaan) de pauselijke bul “Spes non confundit” wereldkundig gemaakt. Spes non confundit wil zeggen: ‘de hoop zal niet worden beschaamd’ of ‘de hoop stelt niet teleur’ en komt uit de brief die de apostel Paulus aan de christenen van Rome stuurde (Rom 5, 5). Op zijn bul voegde paus Franciscus er als subtitel zelfs extra aan toe: Aan allen die deze brief zullen lezen, moge hoop uw hart vervullen.
Gewoon of buitengewoon jubeljaar?
Wanneer we de bul bekijken, staat er onder het logo van De Heilige Stoel: Spes non confundit, pauselijke bul, afkondiging van het
gewone jubeljaar 2025. ‘Gewoon’ lijkt precies zo maar gewoontjes, niets speciaals, … maar als je weet dat de frequentie van een gewoon jubeljaar tegenwoordig ligt op 25 jaar, mag je ervan uitgaan dat dit toch niet zo gewoontjes is. Aanvankelijk werden jubeljaren om de 50 jaar gevierd, maar tegenwoordig gebeurt dat dus om de 25 jaar én op de eeuwfeesten van het sterfjaar van Jezus (33). Daarnaast kan de paus ook een
buitengewoon jubeljaar afkondigen. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2016 met het Jaar van de Barmhartigheid.
Een jubeljaar wordt ook wel eens ‘heilig jaar’ genoemd. Dat zijn synoniemen van elkaar. De oorsprong van zo’n jubeljaar is terug te vinden in het derde boek van de bijbel, Leviticus. En meer bepaald in hoofdstuk 25, vers 10:
Dat vijftigste jaar moet een heilig jaar voor u zijn; dan moet ge in het land afkondigen dat alle bewoners hun slaven vrijlaten. Het moet een jobeljaar voor u zijn; iedereen wordt hersteld in zijn vroeger bezit en keert terug naar zijn familie (Lev 25, 10). Als je dit zo leest, lijkt dit wel een druk op de reset-knop, alle tellers terug op 0 zetten. Kortom, een periode van bezinning en herstel. Misschien is dat wel de onderliggende bedoeling van zo’n jubeljaar?
Vooraleer we hier verder op ingaan, eerst nog even dit. Zo’n jubeljaar werd in de joodse traditie ingeluid door het blazen op de ramshoorn, vaak vertaald door het schallen van de bazuin. In het Hebreeuws kennen we ramshoorn als sjofar ofwel als yobhel, vandaar het woord ‘jobel’ of ‘jubel’.
Wat is de bedoeling?
Een jubeljaar is dus een religieus evenement van de katholieke Kerk, waarbij verzoening met God en tussen de mensen onderling centraal staat. Paus Franciscus roept ons op om de schoonheid van het sacrament van de verzoening – beter bekend als de biecht – te herontdekken. In de eerste kerkelijke jubeljaren lag er zelfs heel veel klemtoon op de aflaat, die men na een zware pelgrimstocht kon verkrijgen. Een aflaat is een kwijtschelding van straffen die men in het hiernamaals zou moeten ondergaan voor de zonden die men deed.
Maar zoals ik reeds vermeldde in de inleiding, ligt de focus in de pauselijke bul eerder op een modernere invulling van bepaalde begrippen. Franciscus zegt dat de hoop inderdaad niet teleurstelt omdat ze is gegrondvest op geloof en gevoed wordt door naastenliefde. En hiermee zitten we meteen bij de drie goddelijke deugden die we bij Paulus terugvinden. Augustinus merkte het ook al op: “We kunnen niet leven zonder de drijfveren van de ziel: geloven, hopen en liefhebben.” Werkwoorden die we ook horen klinken in het dankgebed van een woord- en communiedienst. Het zijn waarden of opdrachten die standaard tot het takenpakket van een christen horen, ook – én vooral – vandaag.
Wat zit er in het logo?
Achter elke lancering van een product of dienst zit marketing-gewijs een goed doordacht logo. Een weloverwogen logo, al dan niet met een slogan of kernleuze erbij, zegt in één blik waar het product, dienst of evenement voor staat én wat de campagne inhoudt die het wil bewerkstelligen.
Als je de woorden geloof, hoop en liefde googelt, verschijnen er steevast bij Afbeeldingen drie symbolen: een kruis (geloof), een anker (hoop) en een hart (liefde). De twee eerste zitten alvast verwerkt in het logo van dit jubeljaar. Het kruis gaat over in het anker om duidelijk te maken dat onze hoop verankerd is in ons leven (Heb 6, 19). Zelfs te midden van woeste wateren, uitgebeeld door de blauwe golfjes onder de vier figuren. Het leven is inderdaad niet altijd rozengeur en maneschijn … De vier figuren vertolken de hele mensheid die – elk in hun eigen kleur – uit de vier hoeken van de wereld komen. Belangrijk detail: ze omhelzen elkaar, ze ondersteunen mekaar, wat wijst op internationale solidariteit (één van de stokpaardjes van onze paus).
En wat is dan een Heilige Deur?
Een heilige deur is een bijzondere deur in een kathedraal of basiliek die alleen tijdens jubeljaren geopend wordt. De bekendste ‘porta sancta’ is die van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Na het jubeljaar wordt de deur met baksteen en mortel verzegeld tot het volgend heilig jaar. Op kerstavond 24 december 2024 opende paus Franciscus zo de deur van de Sint-Pietersbasiliek en ging het gewone jubeljaar ‘Pelgrims van Hoop’ officieel van start. Het jubileumjaar zal afgesloten worden op 6 januari 2026, op het feest van de Openbaring van de Heer.
Maar heilige deuren hoeven niet altijd deuren van kerken te zijn! Zo opende paus Franciscus op tweede kerstdag de deur van de Rebibbia-gevangenis in Rome. Franciscus liet zijn voorbereide tekst achterwege en sprak uit het hart. “Het openen van een deur is een mooi symbool. Het gaat over het openen van ons hart”, zei hij. “Een open hart maakt ons tot broeders en zusters.”
De deur staat ook symbool voor de overgang van zonde naar vergeving, van ongeloof naar geloof, van leven naar dood. Jezus beschrijft zichzelf als de deur in Joh 10, 9:
“Ik ben de deur; wie door Mij binnenkomt zal gered worden.” In Openbaring 3, 20 gaat Jezus zelfs nog een stapje verder en zegt Hij:
“Ik sta voor de deur en klop aan.” Het is dus aan ons om Hem binnen te laten, het is aan ons om Jezus toe te laten in ons hart, om alzo de Liefde Gods te verspreiden rondom ons.
Concreet voor ons betekent dit … ?
Een pelgrimstocht ondernemen naar Rome behoort misschien niet tot de mogelijkheden, maar ook dichterbij zijn er alternatieve opties. Eerst en vooral is er het Festival van de Hoop. Dit wordt georganiseerd door de vier dekenaten van vicariaat Kempen. Het wordt een stemmige avond van woord en zang, geleid door Ingeborg. Verschillende mensen, waaronder minister Koen Geens, onze vicarissen en onze bisschop, zullen getuigen over het thema ‘hoop’. Op
zaterdag 15 februari zal dit doorgaan om
19.30u in de recent vernieuwde Sint-Pieterkerk van
Berlaar (centrum). Inschrijven kan nog altijd! En mensen die niet overweg kunnen met computer of een QR-code mogen mij gerust bellen en dan lossen we het telefonisch op.
Verder richt het dekenaat Kempen-West een
bedevaart in naar het Mariale bedevaartsoord
Kevelaer in Duitsland. Deze vindt plaats op
maandag 12 mei; ’s morgens vertrekken (met de bus, waarschijnlijk vanuit Lier) en ’s avonds terug. De bedevaart zal in het teken staan van het jubeljaar ‘Pelgrims van Hoop’. Hier volgt later nog meer info over.
Voilà. Tot zover alle achtergrondinformatie over het jubeljaar en over de initiatieven die in onze regio gerealiseerd worden. Vergeet daarbij niet om ook zélf gedurende dit heilig jaar de hoop door te geven aan anderen en concrete tekenen van hoop in praktijk te brengen, hoe klein ze ook mogen zijn, want hoop … doet leven.
Gerry Bellekens – 0473 80 10 51
pastoraal werker bisdom Antwerpen
stafmedewerker vicariaat Kempen 
